MSDS Nedir? Güvenlik Bilgi Formu-GBF-2024
MSDS nedir, diye merak ediyorsanız, bir Güvenlik Bilgi Formu (GBF) ya da daha yaygın kullanılan adıyla MSDS (Material Safety Data Sheet), bir ürün veya kimyasal madde hakkında kapsamlı bilgiler sağlayan teknik bir belgedir. İşyerinde kullanılan kimyasalların kontrolü için düzenleyici çerçeve çalışmalarında önemli bir rol oynar. İşverenler ve işçiler, MSDS’leri kullanarak, çevresel zararlar da dahil olmak üzere potansiyel riskler hakkında bilgi edinir ve güvenlik önlemleri konusunda öneriler alırlar. MSDS, işyerinde kimyasal maddelerle çalışanların güvenliğini sağlamak, doğru kullanımını teşvik etmek ve çevresel etkileri değerlendirmek için kritik bir araçtır. Kısacası, MSDS, işyeri güvenliği ve çevresel koruma için hayati öneme sahip bir belge olarak tanımlanabilir.
GBF-MSDS belgesi genellikle ürünle ilgili spesifik bilgileri içermez, özellikle de (ekli maruz kalma senaryoları olmadığı durumlarda) ürünün nihai kullanılacağı işyerine dair detaylar. Ancak, ürünlerin özelleştirilmiş kullanım alanlarına sahip olduğu durumlarda, GBF-MSDS içeriği daha fazla işçi odaklı olabilir. Bu bilgiler, işverenin belirli bir işyerine özgü eğitim ve işçi koruma önlemlerinin etkili bir programını geliştirmesine ve çevreyi korumak için gerekli önlemleri değerlendirmesine olanak tanır. Dolayısıyla, GBF-MSDS, işyerine özgü kullanımları ve potansiyel riskleri anlamak adına kritik bir kaynaktır.
Güvenlik Bilgi Formları (GBF-MSDS), tedarik zinciri içerisinde bulunan tüm aktörlere madde ve karışımların kullanımından kaynaklanan riskleri etkili bir şekilde yönetme sorumluluklarını yerine getirmede kilit iletişim araçlarıdır. Bu formalar, tedarik zincirindeki her aşamada bulunan paydaşlara, ürünlerin güvenli kullanımı, depolanması ve taşınmasıyla ilgili önemli bilgiler sunarak güvenlik standartlarını sağlama amacını taşır. Bu şekilde, tedarik zinciri boyunca süregelen iletişimle birlikte, maddelerin ve karışımların doğru bir şekilde yönetilmesine ve potansiyel risklerin etkin bir biçimde ele alınmasına katkıda bulunur.
Güvenlik Bilgi Formlarına ilişkin düzenlemeler, 13/12/2014 tarihli ve 29204 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren ‘Zararlı Maddeler ve Karışımlara İlişkin Güvenlik Bilgi Formları Hakkında Yönetmelik’ tarafından belirlenmiştir.
Güvenlik Bilgi Formu (GBF, eski adıyla MSDS), bir kimyasalın üreticisi veya ithalatçısı tarafından oluşturulan detaylı bir bilgi dokümanıdır. Bu form, 16 bölümden oluşur ve kimyasalın fiziksel ve kimyasal özellikleri, beraberinde getirdiği fiziksel ve sağlık riskleri, maruz kalma yolları, güvenli kullanım için alınması gereken önlemler gibi bilgileri içerir. Ayrıca, ürünün kullanımı, acil durumlarda uygulanacak ilk yardım prosedürleri ve kontrol önlemleri gibi konuları açıklar. Bu sayede, Güvenlik Bilgi Formları, kimyasal ürünlerin güvenli kullanımını teşvik etmek ve çalışanların, acil durumlarda doğru müdahalede bulunabilmeleri için gerekli bilgileri sağlamak amacını taşır.
MSDS’nin Önemi
Genellikle, tehlikeli bir kargo gönderisi yapmak istediğinizde bir taşıma şirketiyle iletişime geçtiğinizde, size yönlendirecekleri veya sormaları gereken sorulardan biri, kargonuz için bir MSDS olup olmadığıdır.
MSDS, şu konularda detaylı bilgi içerir:
- Gönderinin fiziksel ve kimyasal özellikleri, parlama, kaynama ve erime noktaları gibi üç temel veri,
- Toksisite bilgileri,
- Sağlığa yönelik etkiler,
- Olumsuz temas durumunda uygulanması gereken ilk yardım,
- Muhtemel reaksiyonlar,
- Depolama koşulları,
- Bertaraf yöntemleri,
- Malzeme ile temas eden kişiler tarafından kullanılacak koruyucu ekipman,
- Yayılmaya karşı tedbirler.
Bu bilgiler, ilgili gönderinin ve söz konusu öğenin özellikleri ile bileşimi hakkında rehberlik sağlar. Bu, herhangi bir kargo şirketinin operasyon departmanı için kritik bir öneme sahiptir; böylece, kargoyu araç, uçak veya gemilerine yüklemek için kabul etme prosedürlerini değerlendirebilirler. MSDS, taşıma sırasında ortaya çıkabilecek riskleri önceden belirleme, uygun güvenlik önlemlerini alarak çevresel etkileri en aza indirme ve acil durum müdahalelerini planlama açısından hayati bir araçtır.
Güvenlik Bilgi Formu (GBF/MSDS) Nereden Edinilir?
Güvenlik bilgi formları, Zararlı Madde ve Karışımlara İlişkin Güvenlik Bilgi Formları Hakkında Yönetmelik uyarınca, TÜRKAK tarafından akredite edilmiş mevcut güvenlik bilgi formu hazırlayıcı belgelendirme kuruluşları tarafından (sertifikalı güvenlik bilgi formu hazırlayıcıları) oluşturulmalıdır. Güvenlik Bilgi Formu hazırlayıcı (MSDS) sertifikasını alabilmek için belirli şartların sağlanması ve yeterlilik sınavını başarıyla geçme gereklidir. Yeterlilik belgelendirme kuruluşu tarafından yapılan sınav sonucunda 100 tam puan üzerinden 70 ve üzeri puan alınarak güvenlik bilgi formu (MSDS) hazırlama yeterlilik belgesi elde edilir. 31/12/2020 itibari ile MSDS belgelerini sadece Kimyasal Değerlendirme Uzmanı sınavını başarı ile geçmiş uzmanlar hazırlayabilmektedir. Güvenlik Bilgi Formu hazırlayıcısı sertifikaları artık geçersizdir.
Türkiye’de güvenlik bilgi formlarıyla (GBF/MSDS) ilgili düzenlemeler, 13/12/2014 tarihli ve 29204 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren ‘Zararlı Maddeler ve Karışımlara İlişkin Güvenlik Bilgi Formları Hakkında Yönetmelik’ kapsamında belirlenmiştir. Bu düzenlemeler, güvenlik bilgi formlarının standartlarını belirleyerek, yetkili belgelendirme kuruluşları aracılığıyla güvenilir ve etkili bir şekilde hazırlanmasını sağlamaktadır.
Güvenlik Bilgi Formu (MSDS) Kimler Tarafından Hazırlanmalıdır?
Zararlı Maddelerin ve Karışımların Güvenlik Bilgi Formları Hakkında Yönetmelik Madde 5(13) hükümleri gereğince, “Güvenlik bilgi formları (MSDS), güvenlik bilgi formu hazırlayıcılarına ilişkin kişilerin belgelendirmesi konusunda yetkilendirilmiş kuruluş tarafından belgelendirilmiş personellerce hazırlanır.”
31/12/2020 tarihinden itibaren, Güvenlik Bilgi Formları (GBF/MSDS), Kimyasal ve Kimyasal Karışımların Sınıflandırılması ve Kullanımıyla İlgili Mevzuat’a göre belgelendirilmiş kimyasal değerlendirme uzmanları tarafından hazırlanacaktır. Bu uzmanlar, gerekli belgelendirmeye sahip olarak, zararlı maddelerin ve karışımların güvenlik bilgi formlarını en güncel ve standartlara uygun şekilde oluşturacak yetkinliğe sahip kişilerdir. Bu düzenleme, güvenlik bilgi formlarının güvenilir ve etkili bir şekilde hazırlanmasını sağlamak amacıyla getirilmiştir.
Güvenlik Bilgi Formu (MSDS) Hazırlama Süreci Nasıl İşler?
Güvenlik Bilgi Formu (MSDS), mesleki sağlık ve güvenlik, taşıma güvenliği ve çevresel koruma gibi çeşitli konularda bilgi sağlar. Bu form, genellikle tek bir kişi tarafından değil, aksine farklı çalışanlar tarafından hazırlandığından, istenmeyen boşluklar ve tekrarlar kaçınılmaz olabilir. Bu nedenle, tamamlanmış Güvenlik Bilgi Formları (MSDS) ve (varsa) eklerin, alıcılara sunulmadan önce tutarlılık ve mantık kontrolünden geçirilmesi faydalı olacaktır. Dokümanın bütünlüğünü sağlamak için, ayrı bireyler yerine tek bir yetkin kişinin nihai gözden geçirmeyi gerçekleştirmesi önerilir.
GBF-MSDS, aşağıdaki konularda bilgi sunar:
- Üretici veya ithalat tedarikçisi
- Ürünün adı, içerikleri ve özellikleri
- Ürünün insan sağlığını etkileme şekilleri
- Güvenli kullanım ve saklama önlemleri
GBF-MSDS’i Kim Hazırlar veya Sunar?
- Tehlikeli madde ve üreticiler ile ithalatçılar, her bir ürün için bir GBF-MSDS hazırlar.
- Mevcut bir GBF-MSDS, ürünün kullanıldığı veya depolandığı yerlere sunulur.
- Her GBF-MSDS, belirli aralıklarla gözden geçirilir ve en azından yılda bir revize edilir.
Temel GBF-MSDS Hazırlama İşlem Sırası Nedir?
- Tanımlama
- Zarar tanımlaması
- Bileşenlerin içeriği ve zarar sınıflarının belirlenmesi
- İlk Yardım
- Yangınla Mücadele
- Kaza sonucu salınım
- Elleçleme ve depolama
- Maruz Kalma kontrolleri
- Sınıflandırma dahil fiziksel ve kimyasal özellikler
- Kararlılık ve reaktiflik
- Sınıflandırma dahil toksikolojik bilgiler
- Sınıflandırma dahil ekolojik bilgiler
- Bertaraf
- Taşıma Hesapları
- Mevzuat Bilgileri
- Diğer Tanımlar
MSDS nin açılımı nedir?
MSDS, İngilizce karşılığı “Material Safety Data Sheet” olan ve kozmetik mevzuatına göre düzenlenmesi zorunlu olan bir formdur. Türkçe karşılığı “Güvenlik Bilgi Formu” (GBF) olarak adlandırılmaktadır. Ancak, ilgili kimya otoriteleri artık “material” kelimesini kullanmayı bırakmış ve bu formu SDS olarak ifade etmektedir.
MSDS nedir ne işe yarar?
Malzeme Güvenlik Bilgi Formu (MSDS – Material Safety Data Sheet), bir kimyasal malzemenin potansiyel tehlikelerini (sağlık, yangın, reaktivite ve çevresel) belirleyen ve bu kimyasal ürünlerle güvenli bir şekilde çalışmanın nasıl sağlanacağını gösteren bir belgedir. Bu form, kullanıcılarına malzemenin güvenli bir şekilde ele alınması, depolanması ve kullanılması konusunda rehberlik eder.
MSDS nedir kim hazırlar?
MSDS nedir, diye sorarsanız, bu, kimyasal bir ürünle ilgili detaylı bilgileri, kullanım talimatlarını, etkileri, korunma önlemlerini, kimyasala yönelik düzenlemeleri ve diğer bilgileri aktarmak amacıyla dünya genelinde kullanılan bir belge türü olan Güvenlik Bilgi Formu’nu (Material Safety Data Sheet – MSDS) ifade eder. MSDS, bir ürünün potansiyel tehlikelerini ve malzemenin güvenli bir şekilde taşınması, kullanılması ve depolanması konusunda bilgi sağlar. Fiziksel ve kimyasal özellikler, sağlık ve güvenlik riskleri, maruz kalma yolları, güvenli kullanım önlemleri, acil durum prosedürleri ve kontrol tedbirleri gibi bilgileri içerir. Dolayısıyla, ‘MSDS nedir’ sorusunun yanıtı, işyeri güvenliği ve çevresel koruma için hayati öneme sahip bir belge olarak tanımlanabilir.
Güvenlik Bilgi Formu (eski adıyla Malzeme Güvenlik Bilgi Formu-MSDS), zararlı kimyasalların üreticileri, ithalatçıları veya alt kullanıcıları tarafından hazırlanan detaylı bir bilgi formudur. Bu form, ürünün fiziksel ve kimyasal özelliklerini açıklar ve toksisite, parlama noktası, dökülme ve sızıntı prosedürleri, depolama yönergeleri ve maruz kalma kontrolü gibi önemli bilgiler içerir. Güvenlik Bilgi Formları, kimyasal maddelerin tedarik zinciri içinde iletişimde kullanılan en önemli belgeler arasında yer alır. Türkiye’de, bu formlar KKDİK ve SEA yönetmelikleri kapsamında düzenlenir ve Kimyasalların Kaydı, Değerlendirilmesi, İzni ve Kısıtlanması yönetmeliği uyarınca sertifikalı kimyasal değerlendirme uzmanları tarafından hazırlanmalıdır. Kimyasal değerlendirme uzmanlarının sertifikasyon şartları KKDİK Ek-XVIII kapsamında belirtilmiştir.
MSDS neden istenir?
MSDS belgesi, kimyasalların kullanımı ve depolanması sırasında ortaya çıkabilecek sağlık ve güvenlik risklerini ortadan kaldırmak veya en aza indirmek amacıyla hazırlanan bir dokümandır. Bu bilgilendirme dokümanı, ilgili kimyasal maddelerin potansiyel tehlikeleri ve riskleriyle ilgili detaylı bilgileri, aynı zamanda ilkyardım metotlarına dair yönergeleri içermelidir. Bu sayede, kimyasal ürünlerin güvenli bir şekilde kullanılmasını sağlamak ve olası risklere karşı etkili önlemler almak mümkün olacaktır.